6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun 34 ila 37 nci maddelerinde aile ikamet izni düzenlenmiştir. Ayrıca Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 30 ila 34 üncü maddelerinde aile ikamet izni düzenlenmiştir.
Aile İkamet İzni Düzenlenebilecek Yabancılar Kimlerdir?
Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin;
a) Yabancı eşine,
b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna, aile ikamet izni düzenlenebilir. Aile ikamet izni talebinde bulunan yabancının birden fazla eşi olması hâlinde, eşlerden yalnızca birine aile ikamet izni düzenlenebilir. Ancak, yabancının tüm çocuklarına aile ikamet izni verilebilir. Çocukların aile ikamet izni taleplerinde ülkemiz dışında varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanın muvafakati olmalıdır. Aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöğretim kurumlarında on sekiz yaşına kadar eğitim hakkı sağlamaktadır. Aile ikamet izni olan yabancılar aşağıdaki hallerde kısa dönem ikamet izni talebinde bulunabilir:
– Boşanma durumunda Türk vatandaşıyla evli ve en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmışsa, (Ancak aile içi şiddet nedeniyle mağdur olduğunu mahkeme kararıyla ispat eden yabancılardan en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olma şartı aranmamaktadır.)
– Destekleyicinin ölmesi durumunda destekleyiciye bağlı aile ikamet izniyle ülkemizde kalıyorsa,
– Ülkemizde en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olanların on sekiz yaşını doldurmuş olması halinde.
Aile İkamet İzni Kaç Yıllık Sürelerle Düzenlenebilir?
– Aile ikamet izni her defasında üç yılı aşmayacak şekilde düzenlenebilir.
– Aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.
Aile İkamet İzninin Şartları Nelerdir?
Aile ikamet izninin düzenlenebilmesi için yabancıların Kanunun 35 inci maddesinde yer alan şartları taşıması gerekmektedir.
– Destekleyicide aranan şartları karşılamak, (Destekleyicinin; tüm aile fertlerini kapsayan geçerli sağlık sigortası, fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmamak kaydıyla aylık gelire sahip olması, son beş yıl içinde aile düzenine karşı suç işlememiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemesi, az bir yıl Türkiye’de ikamet etmesi ve adres kayıt sistemine kayıtlı olması)
– Destekleyicinin yanında kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunanlarda aranan şartları karşılamak, (Ülkemizde kalış amacıyla ilgili destekleyici bilgi ve belgeleri ibraz etmesi, belirtilen kişilerle birlikte yaşadığını veya yaşama niyetini taşıdığını ortaya koyması, eşlerin on sekiz yaşını doldurmuş olması, anılan Kanunun 7 nci maddesi kapsamına girmemesi, evliliğin aile ikamet izni almak amacıyla yapılmamış olması)
Aile İkamet İzni Red, İptal veya Uzatılmama nedenleri nelerdir?
– Aile ikamet izni için aranan şartların yerine getirilmemesi veya ortadan kalkması,
– Aile ikamet izninin veriliş amacı dışında kullanıldığının tespit edilmesi, – Hakkında geçerli sınır dışı etme veya ülkeye giriş yasağı kararının bulunması, hallerinde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz.
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu
Aile ikamet izni MADDE 34 –
(1) Türk vatandaşlarının, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanların veya ikamet izinlerinden birine sahip olan yabancılar ile mültecilerin ve ikincil koruma statüsü sahiplerinin;
a) Yabancı eşine,
b) Kendisinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğuna,
c) Kendisinin veya eşinin bağımlı yabancı çocuğuna, her defasında üç yılı aşmayacak şekilde aile ikamet izni verilebilir. Ancak, aile ikamet izninin süresi hiçbir şekilde destekleyicinin ikamet izni süresini aşamaz.
(2) Vatandaşı olduğu ülkenin hukukuna göre birden fazla eş ile evlilik hâlinde, eşlerden yalnızca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, diğer eşlerinden olan çocuklara da aile ikamet izni verilebilir.
(3) Çocukların aile ikamet izninde, Türkiye dışında varsa ortak velayeti bulunan anne veya babanın muvafakati aranır.
(4) Aile ikamet izinleri, on sekiz yaşına kadar, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöğretim kurumlarında eğitim hakkı sağlar.
(5) En az üç yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olanlardan on sekiz yaşını tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kısa dönem ikamet iznine dönüştürebilir.
(6) Boşanma hâlinde, Türk vatandaşıyla evli yabancıya, en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni verilebilir. Ancak yabancı eşin, aile içi şiddet gerekçesiyle mağdur olduğu ilgili mahkeme kararıyla sabit ise, üç yıllık süre şartı aranmaz.
(7) Destekleyicinin ölümü hâlinde, bu kişiye bağlı aile ikamet izniyle kalanlara, süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet izni verilebilir.
Aile ikamet izninin şartları MADDE 35 –
(1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicide aşağıdaki şartlar aranır:
a) Toplam geliri asgari ücretten az olmamak üzere, ailedeki fert başına asgari ücretin üçte birinden az olmayan aylık geliri bulunmak
b) Ailenin nüfusuna göre, genel sağlık ve güvenlik standartlarına uygun barınma şartlarına sahip olmak ve tüm aile fertlerini kapsayan sağlık sigortası yaptırmış olmak
c) Başvuru tarihi itibarıyla, beş yıl içinde aile düzenine karşı suçlardan herhangi birinden hüküm giymemiş olduğunu adli sicil kaydıyla belgelemek
ç) Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak
d) Adres kayıt sisteminde kaydı bulunmak
(2) Bilimsel araştırma amaçlı ikamet izni ya da çalışma izni bulunanlar, 5901 sayılı Kanunun 28 inci maddesi kapsamında olanlar veya Türk vatandaşlarıyla evli olan yabancılar hakkında, birinci fıkranın (ç) bendi uygulanmaz.
(3) Türkiye’de, destekleyicinin yanında kalmak üzere aile ikamet izni talebinde bulunacak yabancılarda aşağıdaki şartlar aranır:
a) 34 üncü maddenin birinci fıkrası kapsamında olduğunu gösteren bilgi ve belgeleri ibraz etmek
b) 34 üncü maddenin birinci fıkrasında belirtilen kişilerle birlikte yaşadığını veya yaşama niyeti taşıdığını ortaya koymak
c) Evliliği aile ikamet izni alabilmek amacıyla yapmamış olmak
ç) Eşlerden her biri için on sekiz yaşını doldurmuş olmak
d) 7 nci madde kapsamına girmemek
(4) Türkiye’de bulunan mülteciler ve ikincil koruma statüsü sahiplerinde, bu maddenin birinci fıkrasında belirtilen şartlar aranmayabilir.
Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatılmaması MADDE 36 –
(1) Aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
a) 35 inci maddenin birinci ve üçüncü fıkralarında aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması
b) Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi
c) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması ç) Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi d) (Mülga: 28/7/2016-6735/27 md.)
(2) (Ek: 28/7/2016-6735/27 md.) İkamet izninin yurt dışında kalış süresi bakımından iptaline ilişkin usul ve esaslar yönetmelikle düzenlenir.
Anlaşmalı evlilik yoluyla talep edilen aile ikamet izni MADDE 37 –
(1) Aile ikamet izni verilmeden veya uzatılmadan önce makul şüphe varsa, evliliğin sırf ikamet izni alabilme amacıyla yapılıp yapılmadığı valiliklerce araştırılır. Araştırma sonucunda, evliliğin bu amaçla yapıldığı tespit edilirse aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir.
(2) Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilir.
(3) Anlaşmalı evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, bu Kanunda öngörülen ikamet izin sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliği
Aile ikamet izni
MADDE 30 – (1) Aile ikamet izni, aşağıda sayılan destekleyicilere bağlı olarak verilebilir:
a) Türk vatandaşları.
b) Türk Vatandaşlığı Kanununun 28 inci maddesi uyarınca çıkma izni almak suretiyle Türk vatandaşlığını kaybeden kişiler.
c) Türkiye’de en az bir yıldır ikamet izniyle kalıyor olmak şartıyla Kanunda düzenlenen ikamet izinlerinden birine sahip olanlar.
ç) Uluslararası koruma başvuru sahipleri ile şartlı mülteciler ve geçici korunanlar hariç, Kanunda ikamet izni yerine geçtiği kabul edilen kimlik belgesi olanlar.
d) Mülteciler ve ikincil koruma statü sahipleri.
(2) Aile ikamet izni alabilecek yabancılar şunlardır:
a) Destekleyicinin yabancı eşi.
b) Destekleyicinin veya eşinin ergin olmayan yabancı çocuğu ile evlatlığı.
c) Destekleyicinin veya eşinin bağımlı ergin çocuğu.
(3) Vatandaşı olduğu ülkenin hukukuna göre destekleyicinin birden fazla eşle evli olması hâlinde, eşlerden yalnızca birine aile ikamet izni verilir. Ancak, destekleyicinin diğer eşlerinden olan ve on sekiz yaşını doldurmamış çocukları ile on sekiz yaşını doldurduğu halde bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da aile ikamet izni verilebilir.
(4) Çocukların aile ikamet izni taleplerinde, Türkiye dışında olup ortak velayeti bulunan anne veya babanın muvafakati aranır.
(5) Aile ikamet izinleri, on sekiz yaşına kadar, öğrenci ikamet izni almadan ilk ve ortaöğretim kurumlarında eğitim hakkı sağlar. On sekiz yaşını doldurduğu halde yasal temsilcisinin bakmakla yükümlü olmadığı yabancılar, öğrenimlerine devam edeceklerse öğrenci ikamet izni almakla yükümlüdürler. Ancak yasal temsilcisinin bakmakla yükümlü olduğu yabancıların aile ikamet izni devam eder ve öğrenci ikamet izninin sağladığı haklardan yararlanırlar. On sekiz yaşını doldurduğu halde destekleyicinin veya eşinin bakmakla yükümlü olduğu yabancının belirlenmesinde, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu hükümleri uygulanır.
(6) En az üç yıl aile ikamet izniyle Türkiye’de kalmış olanlardan on sekiz yaşını tamamlayanlar, talep etmeleri hâlinde bu izinlerini kısa dönem ikamet iznine dönüştürebilir veya şartlarını sağladıkları başka bir ikamet izni çeşidine başvurabilirler.
(7) Boşanma hâlinde, Türk vatandaşıyla evli yabancıya, en az üç yıl aile ikamet izniyle kalmış olmak kaydıyla kısa dönem ikamet izni verilebilir. Söz konusu yabancının, şartlarını sağladığı başka bir ikamet izni çeşidine başvurma hakkı saklıdır.
(8) Yabancı eşe, aile içi şiddet gördüğü gerekçesiyle, bu fiilin mağduru olduğuna ilişkin mahkeme kararını ibraz etmesi şartıyla üç yıllık süre şartı aranmaksızın kısa dönem ikamet izni verilebilir.
(9) Destekleyicinin ölümü halinde, destekleyiciye bağlı olarak alınmış olan aile ikamet izni süresi sonuna kadar kullandırılır. Süre şartı aranmadan kısa dönem ikamet izni verilebilir. Bu sürenin sonunda yabancının ikamet izni talebi genel hükümlere göre değerlendirilir.
Aile ikamet izninin verilmesinde destekleyicinin gelir standardı
MADDE 31 – (1) Aile ikamet izni taleplerinde, destekleyicinin aylık toplam gelirinin hesaplanmasında 40 ıncı maddenin beşinci fıkrasının (b) bendi uygulanır.
Destekleyicinin bilgi ve belgelerini ibraz etmesi
MADDE 32 – (1) Konsolosluğa aile ikamet izni başvurusu yapılmasından itibaren, Kanunun 35 inci maddesinin birinci fıkrası kapsamında olduğunu ortaya koyan bilgi ve belgeler, destekleyici tarafından ikamet ettiği yerdeki valiliğe teslim edilir. Aile ikamet izni başvurusu, bilgi ve belgelerin teslim edilmesiyle birlikte işleme konur.
Aile ikamet izni talebinin reddi, iptali veya uzatılmaması
MADDE 33 – (1) Aşağıdaki hâllerde aile ikamet izni verilmez, verilmişse iptal edilir, süresi bitenler uzatılmaz:
a) Kanunun 35 inci maddesinin birinci ve üçüncü fıkralarında aranan şartların karşılanmaması veya ortadan kalkması.
b) Aile ikamet izni alma şartları ortadan kalktıktan sonra kısa dönem ikamet izni verilmemesi.
c) Hakkında geçerli sınır dışı etme veya Türkiye’ye giriş yasağı kararı bulunması.
ç) Aile ikamet izninin, veriliş amacı dışında kullanıldığının belirlenmesi.
d) Zorunlu kamu hizmeti, görev, eğitim veya sağlık nedenleri haricinde son bir yıl içinde toplamda yüz seksen günden fazla süreyle yurt dışında kalınması.
e) Evliliğin, ikamet izni almak amacıyla yapıldığının tespit edilmesi.
(2) İkamet izni başvurusunun reddi, iptali veya uzatılmaması kararı yabancıya ya da yasal temsilcisine veya avukatına tebliğ edilir.
Anlaşmalı evlilik yoluyla talep edilen aile ikamet izni
MADDE 34 – (1) Aşağıdaki durumların bir veya bir kaçının varlığı halinde evliliğin sırf ikamet izni alabilmek amacıyla yapıldığı yönünde makul şüphe olduğu kabul edilir ve araştırma yapılır:
a) Eşlerin aynı konutta yaşamaması veya evliliğin aile birliği içinde devam etmediği yönünde ihbar ya da şikâyetin bulunması.
b) Eşlerin konuştuğu ortak bir dilin olmaması.
c) Eşler arasında makul olmayan yaş farkının olması.
ç) Yabancının vize veya ikamet izni ihlallerinde bulunması.
d) Eşlerin evliliğin anlaşmalı olduğunu beyan etmesi.
e) Eşlerden biri hakkında geçimini meşru olmayan yollardan sağlamaktan veya izinsiz çalışmaktan işlem yapılmış olması.
f) Ailenin geliri ile yaşam standardının uygun olmaması.
(2) Araştırma aşağıda belirtilen hususlar dikkate alınarak gerçekleştirilir:
a) Araştırmada insanları rahatsız edici ve onur kırıcı davranışlardan kaçınılır.
b) Özel hayatın gizliliği ve konut dokunulmazlığının ihlal edilmemesi için gerekli tedbirler alınır.
c) Eşlerle ayrı ayrı ve birlikte görüşülür. Eşler görüşme davetine uymakla yükümlüdür.
ç) Paylaşılmış sorumlulukların olup olmadığı tespit edilir.
d) Yakın komşu, adres çevresi veya aile üyelerinden bilgi alınır.
e) Mahalli birimlerden bilgi alınır. Bu birimler, bilgi ve belge taleplerini derhal yerine getirir.
f) Araştırma sırasında sosyolog, sosyal çalışmacı, psikolog veya diğer meslek mensuplarından faydalanılabilir.
g) Araştırmaya kolluk personelinin refakat etmesi istenebilir.
ğ) Bakanlıkça belirlenecek diğer hususlara dikkat edilir.
(3) Birinci fıkrada belirtilen araştırma sonucunda, evliliğin sırf ikamet izni almak amacıyla yapılıp yapılmadığının değerlendirilmesi ve tespiti için il müdürlüğü temsilcisi başkanlığında aile ve sosyal politikalar il müdürlüğü, il nüfus ve vatandaşlık müdürlüğü ve il emniyet müdürlüğünden birer temsilcinin katılımıyla en az bir kadın üyenin de bulunduğu komisyon oluşturulur. Komisyon, kararlarını salt çoğunlukla alır. Oyların eşitliği halinde komisyon başkanının kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. Komisyona diğer kurumlardan temsilciler de davet edilebilir.
(4) Aile ikamet izni verildikten sonra da evliliğin anlaşmalı olup olmadığı konusunda valiliklerce denetim yapılabilir.
(5) Anlaşmalı evlilik yoluyla alınan ve sonradan iptal edilen ikamet izinleri, Kanunda öngörülen ikamet izni sürelerinin toplanmasında hesaba katılmaz.
(6) Anlaşmalı evliliğin tespit edilmesi halinde ilgili emniyet birimleri bilgilendirilir.